مخبر: آیین نامه ارتقای اساتید بسیار خسته کننده است ، به کمی گرایی دچار شده ایم؛ باید انعطاف پذیر تدوین گردد - مجله تصویر و سرگرمی

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرنگاران- فرزانه کرمی، آیین نامه ای که هرگز کامل نشد! از آیین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی صحبت می کنم، آیین نامه ای که در سال 83 از سوی وزارت علوم تدوین و در سال های 85 و 89 بازنگری شد.

آیین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی با وجود اصلاحات اجرا شده همچنان مسائل زیادی داشت به همین دلیل وزارت علوم در سال 94 برای آخرین بار دست به تغییراتی محتوایی و شکلی این آیین نامه زد، تا آنجا که آیین نامه دو وزارت خانه علوم و بهداشت ادغام شدند و چند ماده به آن اضافه کرد شد. کار به اینجا ختم نشد، زیرا همچنان آیین نامه ارتقای اساتید مسائل بسیاری داشت تا آنجا که اعتراضات بسیاری از جامعه علمی را برانگیخت.

رهبر معظم انقلاب نیز طی جلسه ای به این موضوع پرداختند و همین امر سبب شد تا وزارت علوم ماده ای را تحت عنوان ماده 5 به آیین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی بیافزاید پس از آن نیز آیین نامه ارتقای اساتید به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و از باقی ایرادات به کلی چشم پوشیده شد.

با توجه به اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه تحول معین سیاست های نظام آموزشی و پرورشی و آموزش عالی را برعهده دارد و آیین نامه ارتقای اساتید را به تصویب رسانده است، به مصاحبه با محمدرضا مخبر دزفولی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی پرداختیم تا نقاط قوت و ضعف این آیین نامه را مورد آنالیز قرار دهیم.

بیشتر بخوانید

مخبر: آیین نامه ارتقای اساتید نمره 18 و 20 نخواهد گرفت / اصرار بیش اندازه به ارائه مقاله ارزیابی غلطی است

قاسم زادگان: آیین نامه ارتقای اساتید نگاه به فراوری مقالات غربی است / تمایز وزارت علوم بین دانشگاه ها، مغرضانه یا ناآگاهانه؟

صدرای: سیستم دانشگاهی از اول فقط برای نمایش ساخته شده / کمّی گرایی در بخش فرهنگی آئین نامه ارتقای اساتید بیداد می نماید

مهم ترین تغییری که باید در آیین نامه ارتقاء اساتید ایجاد گردد، چیست؟

آیین نامه ارتقاء اساتید باید منعطف باشد، بنده استادی داشتم که متخصص عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. خیلی سال قبل از انقلاب اسلامی با توجه به علاقه اش که شاگرد پروری بود رتبه استادی را دریافت کرد، سوال اینجاست که چرا نباید آیین نامه ارتقاء به میزانی منعطف باشد که اگر شخصی در حوزه آموزشی سرآمد بود و در فن انتقال مفاهیم علمی به دانشجویان تسلط کامل داشت، ارتقاء نیابد؟ و از آن طرف هم اگر شخصی در فعالیت های پژوهشی اثرگذار بود و به آموزش علاقه چندانی نداشت با توجه به نبوغ تحقیقاتی که دارد، نتواند ارتقاء یابد.

آیین نامه ارتقاء اساتید باید به گونه ای باشد که اگر شخصی توانست یک دارو یا یک محصولی را فراوری کند که گره ای از مسائل کشور را باز کند بر اساس آن آیین نامه ارتقاء یابد.

همچنین آیین نامه ارتقاء اساتید باید به گونه ای باشد که اگر شخصی توانست یک دارو یا یک محصولی را فراوری کند که گره ای از مسائل کشور را باز کند بر اساس آن آیین نامه ارتقاء یابد. بنده خاطرم هست که فرزند یکی از استادان دانشگاه، اگر اشتباه نکنم در دهه 70 جزء نوابغ بود به طوری که در ده سالگی می توانست پیچیده ترین موضوعات ریاضی را حل نماید.

پس از ارزیابی گفتند که او می تواند در دانشگاه شریف ادامه تحصیل دهد، اما اعلام شد که این نابغه به دلیل آن که مراحل تحصیلی را طی ننموده است و باید در کنکور شرکت کند، نمی تواند وارد دانشگاه گردد! مسئولین آنقدر این دست و آن دست کردند تا استاد دانشگاه فرزند خود را به انگلستان برد و آن نابغه در آکسفورد به تحصیل پرداخت. در حقیقت آیین نامه ارتقاء اساتید این ضعف ها و اشکالات را دارد؛ البته گفته اند که اگر شخصی خلاقیت و اختراع داشت و محصولی فراوری کرد، ده یا پانزده نمره دریافت می نماید، اما اینکه فرد مستقیما با این فعالیت عظیم تشویق گردد و رتبه او ارتقاء یابد با این که تنها چند امتیاز دریافت کند خیلی متفاوت است.

با توجه به وظیفه شورای عالی انقلاب فرهنگی در معین سیاست های نظام آموزشی و تصویب این آیین نامه چرا تغییری در آیین نامه ارتقاء اساتید داده نمی گردد؟

بنده به عنوان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و تجربه ای که در دوره مسئولیتم در زمینه کار های شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته ام می توانم نظر خود را اعلام کنم. شورای انقلاب فرهنگی با توجه به این مسئولیت تقریبا یک دهه قبل به آیین نامه ارتقاء اساتید ورود پیدا کرد، تحلیل شورای انقلاب فرهنگی این بود که آیین نامه ارتقاء یک آیین نامه نیست و قطعا یک ریل گذاری، رویکرد و سیاست گذاری محسوب می گردد به طوری که باید ماموریت های اعضای هیئت علمی در آن به درستی تعریف شوند تا در این راستا بتوانیم از ظرفیت دانشمندان و اعضای هیئت علمی و محققین و استادان به خوبی استفاده کنیم. به همین دلیل تغییراتی در این آیین نامه ارتقاء اساتید ایجاد شد، اما در طول زمان دوباره به وزارت علوم و وزارت بهداشت بازگشت داده شد و آن ها به اصلاح آن پرداختند، اما هنوز به صورت یک نگاه جامع درنیامده است.

اگر هیئت ممیزه در یک دانشگاه تشخیص دهد که یک فرد صلاحیت ارتقاء ندارد، شخصی از نهاد های بیرون دانشگاه به مسئله ورود پیدا می نماید و سبب ارتقاء آن می گردد! خب این مداخلات نباید وجود داشته باشد، زیرا کار بسیار تخصصی است.

چه عواملی باعث می گردد تا آیین نامه ارتقاء اساتید به درستی اجرا نگردد؟

در این میان یک مسئله ای هم وجود دارد آن هم این است که بعضی افراد که در نهاد های بیرون دانشگاه هستند و به نوعی مسئولیت مستقیم تخصصی در دانشگاه ندارند در موارد تخصصی همچون رشته فیزیک، شیمی، ریاضی ورود پیدا می نمایند به طوری که هیئت ممیزه در یک دانشگاه تشخیص می دهد که یک فرد صلاحیت ارتقاء ندارد، اما شخصی از نهاد های بیرون دانشگاه به مسئله ورود پیدا می نماید و سبب ارتقاء آن می گردد! خب این مداخلات نباید وجود داشته باشد، زیرا کار بسیار تخصصی است. هیچ جای جهان نهاد های بیرونی در این موضوعات دخالت نمی نمایند. در حقیقت می گردد با منعطف کردن آیین نامه ارتقاء، اگر شخصی در دانشگاه پفراینده اش آنالیز شد و مورد قبول قرار نگرفت این امکان را داشته باشد که از سوی هیئت ممیزه مرکزی دوباره مورد آنالیز قرار گیرد نه اینکه نهاد های بیرونی وارد عمل شوند.

شورای انقلاب فرهنگی مصوبه ای را تحت این عنوان دارد که نهاد های بیرونی حق دخالت در موضوعات تخصصی ندارند البته در موضوعات شکلی اشکالی ندارد، اما در تخصصی و محتوایی ایراد دارد. دخالت نهاد های بیرونی در فعالیت های تخصصی یک نقص اداری و ساختاری است که اکنون وجود دارد و همین امر سبب می گردد تا تصمیم گیری ها تحت الشعاع قرار گیرند.

در نهایت باید بگویم نباید نهاد های دیگر در امور تخصصی دانشگاه ها دخالت نمایند ضروری است بگذاریم دانشگاه پرواز کند، اکنون بال و پرش را گرفته ایم و کاری کنیم تا دانشگاه در خدمت جامعه باشد البته الان هم در خدمت جامعه است، ولی تنها 20 درصد ظرفیت خود را استفاده می نماید ما باید یاری کنیم تا از آن 80 درصد دیگر نیز به طور مطلوب استفاده کند به همین منظور دانشگاه ها باید ماموریت گرا شوند.

به نظر شما وجود آیین نامه ارتقاء اساتید به نحو کنونی ضرورت دارد؟

آیین نامه ارتقاء اساتید برای اعضای هیئت علمی خیلی خسته نماینده است، ما از اصطلاح سیر تا پیاز هر چیزی که فکر می کنیم به استاد می گوییم بنویس. اما باید به گل کار توجه کرد به استاد گفت اگر به عنوان مثال صد مقاله داری ده تا از بهترین هایش را برای ارزیابی ارائه بده و اگر معضلی در جامعه حل نموده ای دو نمونه از بهترین هایش را در معرض سنجش بگذار. در جهان نیز همین گونه است شخص باید به انتخاب خودش کارهایش را گلچین کند و پس از آن توسط چند داور بین المللی مورد ارزیابی قرار می گیرد و اگر یک کتاب ارزشمند داشته باشد یا گره ای را گگردده باشد به یک باره ارتقاء می یابد، ما این کار را در کشورمان ننموده ایم بلکه به کمیت گرایی دچار شده ایم که بسیار آسیب زا است. دلیل آن را هم می توانیم تاثیرپذیری بیش از حد بدانیم به عنوان نمونه اگر پفراینده ای ارائه می گردد بلافاصله یک شخصی زنگ می زند و می گوید هوای او را داشته باشید! فکر می کنم به همین دلیل نیز کمی نموده اند تا اگر مورد اعتراض واقع شد و از آن ها پرسیدند که چطور متقاضی ارتقاء قبول یا رد شده است، از آن شاخص های کمی استفاده می نمایند و دلیلش را ارائه می نمایند.

آیین نامه ارتقاء اساتید آنقدر به جزئیات پرداخته است که بعضی از همکاران با این حال که توانمندی های لازم را دارند، اما اصلا به سراغ آن نمی فرایند، زیرا حوصله پر کردن آن را ندارند، در حقیقت این مسائل بسیار دست و پا گیر هستند و نمی گذارند شخص به سمت ارتقاء حرکت کند. بنده معتقد نیستم که آیین نامه ارتقاء اساتید نباید وجود داشته باشد، اما باید بسیار کلی تر و جامع تر و به ویژه کیفی تر وانعطاف پذیرتر باشد.

آیین نامه ارتقاء اساتید باید منعطف باشد، چه لزومی دارد ما با همان شاغول و متری که رشته های مهندسی را ارزیابی می کنیم با همان ابزار فلسفه و حقوق و ادبیات را آنالیز کنیم و بر اساس آن استاد دانشگاه را ارتقاء دهیم.

نظرتان در رابطه با تفکیک رشته ها در آیین نامه ارتقاء اساتید چیست؟ با توجه به پیشنهاد شما مبنی بر کلی نگری، این تفکیک چگونه باید شکل گیرد؟

آیین نامه ارتقاء اساتید در این حوزه نیز باید منعطف باشد، چه لزومی دارد ما با همان شاغول و متری که رشته های مهندسی را ارزیابی می کنیم با همان ابزار فلسفه و حقوق و ادبیات را آنالیز کنیم و بر اساس آن استاد دانشگاه را ارتقاء دهیم. به عنوان نمونه ساحت علوم انسانی ساحت نظریه پردازی است ما باید فضایی ایجاد کنیم تا افراد با ارایه یک نظریه ارتقاء یابند البته نمیگویم که به راحتی هر شخصی که نظریه ای داد آن را ارتقاء دهید، در پذیرش نظریه سخت گیری کنید، اما اگر مناسب بود بر اساس آن ارتقاء دهید.

آیین نامه منعطف آیین نامه ای است که به همه رشته ها توجه کند به عنوان مثال اگر شخصی در حوزه علوم انسانی معظلی از جامعه را حل کرد بر اساس ان ارتقاء یابد لزومی ندارد که همه ISI داشته باشند. البته بنده بر بی ضابطگی نیزاعتقادی ندارم از آن طرف نیز غیرمنعطف بودن را نمی پذیرم.

امیدوار هستیم تا وزارت علوم با همتی که دوستان دارند به سرعت آمایش را انجام دهند تا بر اساس آن ماموریت گرا کردن دانشگاه ها رخ دهد و آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی متناسب با ماموریت های دانشگاه ها تغییر یابد.

منبع: خبرگزاری دانشجو