گفت وگو با نیما جاویدی، کارگردان فیلم پیروز سرخپوست - مجله تصویر و سرگرمی

ملبورن، فیلم اول شما، حداقل از نظر حضور جشنواره ای فیلم موفقی بود. پس چه عاملی باعث شد که بین آن فیلم و فیلم دوم تان، سرخپوست، پنج سال فاصله بیفتد؟

مجموعه ای از عوامل بود که باعث این تأخیر شد. اولی اش همین موفقیت جشنواره ای بود. ملبورن حدود هشتادوخرده ای فستیوال شرکت کرد و حدود یک سال یک سال ونیم درگیر سفر های خارجی فیلم بودم. بعد از آن هم که خواستم کار کنم، تصمیم گرفتم یک فرصت مطالعاتی یک ساله برای خودم قایل شوم که این هم یک سال وخرده ای مانع کارکردنم شد.

پس وسواس عامل این اتفاق نبود؛ یعنی؟

خب وسواس هم بود؛ البته یک فیلمنامه هم نوشتم که خیلی گران بود و نشد کار کنم.

می توانم بپرسم آن فیلمنامه به فضای ملبورن نزدیک بود یا همین سرخپوست؟

هیچ کدام؛ کاملا متفاوت از این دو فیلم بود.

یعنی تنها دلیل ساخته نشدنش گرانی اش بود؟

بله؛ فیلمنامه خیلی گران بود و فقط یک صحنه اش که شش- هفت دقیقه بیشتر نبود، اندازه چند فیلم سینمایی هزینه داشت.

می دانیم که سرخپوست از نظر منتقدان یکی از بهترین فیلم های یکی دو سال اخیر است؛ اما از نظر خود شما چه؟ شما از این فیلم راضی هستید؟

همیشه حسرت وجود دارد و برای همه فیلمساز ها هم این داستان هست؛ یعنی همیشه یک جایی هست که آدم فکر می کند کاش این جور یا آن جور ساخته بود، اما درمجموع رضایت دارم و از آن ذهنیت ایده آلیستی ام زیاد هم دور نیست.

نقطه آغاز ایده ساخت فیلم سرخپوست -این که در این فضا با این داستان و شخصیت ها کار شود- را به یاد دارید؟

در یکی از دفتر های یادداشتم دو سه خطی داشتم برگرفته از خبری درباره اختلاف فرودگاه و زندان یاسوج که فرودگاه می خواست باندش را توسعه دهد و زندان هم سر راه قرار گرفته بود. این چند خط ته ذهنم مانده بود، اما نمی دانم چه شد که آن خط قصه اثاث کشی زندان و گم شدن یکی از زندانی ها به فکرم رسید.

از همان اول تصمیم داشتید که فیلم در فضای تاریخی دهه چهل اتفاق بیفتد؟

نه؛ قصه در زمان حال روایت می شد؛ اما وقتی به آن گره اصلی رسیدم، فرار و گم شدن زندانی، دیدم اگر زمان وقوع رخداد های فیلم زمان معاصر باشد، از نظر منطق روایت به دلیل وجود امکانات تکنولوژیک و ارتباطات امروزی و مواردی از این دست مسائل زیادی پیش خواهد آمد و بنابراین تصمیم گرفتم زمان فیلم را به عقب برگردانم.

از دشواری هایش نترسیدید؟

فقط می دانستم که سخت خواهد شد؛ به هر حال زمان و مکان را وقتی نمی شناسی، کارت سخت تر می شود دیگر، ولی رفتم توی دلش و تصمیم گرفتم از کار درش بیاورم.

این که اشاره واضح و مشخصی به رخداد های زمان وقوع داستان نمی شود و درواقع با یک ناکجاآباد همه زمانی سروکار داریم، به دلیل فرار از دشواری های روایت تاریخ است؟

باید در مورد زمانمندبودن سرخپوست بگویم که اصرار داشتم زمانمند باشد و در بحثی که در آن سن طرف مطرح می شود، اگر دقت کنید به زمان دقیق وقوع داستان می رسید. در مورد مکان هم یک سری از اِلمان ها مانند لباس و لهجه مردم و مواردی از این دست کد های ریزی هستند که تا حدودی مکان این زندان را مشخص می کنند.

اما به هر حال این ها فرع قضیه هستند و اصلش آن آدمی است که باید یک تصمیمی بگیرد که با آن زندانی چه کند. داستانی که هم امروز می تواند رخ دهد و هم هزار سال پیش می توانسته رخ بدهد. منظورم از ناکجاآباد همه زمانی همین بود. اما هم هست: در فیلم تمام جزییات در خدمت این هستند که رئیس زندان را به آن نقطه تصمیم گیری برسانند. در این بین در یک لحظه که درباره زندانی فراری پیشینه عدالت طلبانه ردیف می شود که علیه خان شوریده و. شما این را نوعی ساز ناکوک یا تناقض روایی نمی دانید؟

تناقض چی با چی؟

با رویکرد کلی فیلم که بالای تمام درگیری های روزمره ایستاده و انسان را محور قرار داده است.

یکی از دلایل این امر این بود که خیلی دوست داشتم این را نشان دهم که چگونه بی گناه در زندان افتاده و البته این که چرا این شخص را سرخپوست می نامند. می دانید که سرخپوست ها را از سرزمین هاشان بیرون رانده اند و این ها فرقی که با بقیه و حتی سیاه پوست ها دارند، این است که زیر یوغ بندگی نرفته اند. پس وقتی داشتم داستان را می نوشتم، حس کردم در آن شرایط اجتماعی- سیاسی داستان، تنها اتفاق نزدیک به مسأله سرخپوست ها مسأله ارباب- رعیتی و اصلاحات ارضی بوده و احساس کردم می توان به این وصلش کرد؛ اما این را قبول دارم که تنها جای فیلم که یک اشاره اجتماعی -و نه سیاسی- و یک آدرس اجتماعی دارد، همین صحنه است.

تک لوکیشن بودن کار یکی از اِلمان های مشترک سرخپوست با ملبورن است. می دانیم که وحدت لوکیشن هم دست کارگردان را می بندد و هم این که می تواند انسجامی ظاهری پدید آورد. می توانید بگویید شما به چه دلیل سراغ این جور داستان ها می روید و البته دشواری خاصی براتان داشت یا نه؟

خب یکی از دلایلش که حتما سلیقه است؛ چون من حتی فیلم هایی هم که دوست دارم، فیلم هایی است که خیلی تعدد لوکیشن و بازه های زمانی وسیع ندارند. درباره دشواری کار هم حق با شماست و فیلمسازی و اصولا نوشتن در فضای محدود سخت تر است، چون بعد از مدتی بیننده و خواننده به ورطه تکرار می افتد.

راحت تر خسته می شود.

بله؛ ولی در عین حال نوعی انسجام به کار می دهد که برای من این خیلی مهم است.

زمان نوشتن سرخپوست شرایط تولیدی در این تصمیم نقشی نداشت؟

شاید در ملبورن بشود این را گفت؛ ولی در سرخپوست ما اصلا مشکل تولید نداشتیم که؛ ما در این فیلم پنج هزار متر دکور ساختیم.

منظورم زمان نوشتن بود که هنوز سرمایه گذار مشخص نشده بود؛ ولی باز هم حق با شماست.

نه؛ این استراتژی من برای روایت این داستان بود.

بعضی ها ظاهرا با پایان فیلم مشکل داشتند و گذشتن و نادیده دریافت سرخپوست از سوی رئیس زندان را ناگهانی و بی مقدمه می دانستند. بگذریم از این که فیلم شما از معدود مواردی بود که دوربین را در کنار قطب قانونی ماجرا گذاشته و درواقع تماشاگر را به جبهه او آورده بودید.

این خاصیتی است که کار را متفاوت می کند؛ یعنی داریم از یک زاویه غیرمعمول داستان را روایت می کنیم. این بار در کنار فراری نیستیم و این متفاوت است، اما درباره پایان؛ این یک پایان کنایی است که نه تلخ است و نه خوش و همه این ها را هم شامل می شود؛ یعنی این که کاراکتر ما به هدفش نمی رسد، ولی به یک چیز بهتری می رسد که آدم شدن است. او برای اولین بار از خود می گذرد، کاری که شاید سال ها می خواسته این کار را بکند.

جایزه اش را هم می گیرد دیگر.

بله؛ ممکن است عشقی هم در انتظارش باشد.

زوجی به نام نوید و پریناز

درباره زوج اصلی فیلم تان نوید محمدزاده و پریناز ایزدیار خیلی صحبت شده است؛ زوجی که پیش از شما در دو فیلم دیگر هم با هم بازی کرده بودند.

یک فیلم؛ زمانی که ما آغاز کردیم به ساخت سرخپوست، آن ها تنها فیلم ابد و یک روز را بازی کرده بودند. فیلم متری شیش ونیم بعد از فیلم ما ساخته شد.

یعنی شما به خاطر موفقیت و محبوبیت این زوج نرفتید سراغ شان؛ درست است؟ حالا درباره حضورشان حرف می زنید؟ به نظرتان تکرار این همکاری آن ها را به سمت تکرار نمی برد؟

تکراری شدن یا نشدن شان بستگی دارد به رابطه های شخصیت هایی که قرار است بازی کنند. این ها در ابد و یک روز نقش خواهر و برادر را داشتند و در سرخپوست زن و مردی که در حال آغاز یک رومنس هستند. پاسخ شما هم بستگی دارد به این که در آینده چه تصمیمی بگیرند.

یعنی قایل به این نیستید که صرف آمدن شان کنار هم می تواند تکراری شان کند.

بازیگر ها توانایی هایی دارند که می توانند حتی در شرایط مشابه متفاوت ظاهر شوند.

ازشان راضی هستید؟

حتما؛ درباره نوید دو چیز برایم خیلی مهم بود؛ یکی این بود که قوز نکند و شانه هایش را راست بگیرد - خیلی با مربی بدنسازی کار کرد و حدود 12 کیلو هم وزن اضافه کرد- و دیگری هم بمی صدایش بود. صدای نوید در فیلم های قبلی اصلا با چیزی که برای نعمت جاهد در ذهنم بود، شباهتی نداشت. این کاراکتر باید صدای بمی می داشت که نوید هم همه روزه تمرین کرد تا در هر پلان این بم بودن را داشته باشد. پریناز هم آن قدر به فکر کار بود که وقتی سر کار مجبور شد آپاندیسش را عمل کند، با این که دکتر ها تا 10 روز حضورش را ممنوع کرده بودند، در سه روز خودش را رساند که برایم خیلی ارزش دارد؛ این فیلمسازی را لذت بخش می کند.

پریها: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.