پایداری تنها یک درصدی آبخوان در بزرگترین دشت کشاورزی استان کردستان، هشدار برای فروچاله شانوره - مجله تصویر و سرگرمی

دکتر جمیل بهرامی، عضو هیئت علمی گروه عمران دانشگاه کردستان و سرپرست تیم تحقیقاتی تهیه اولین نقشه پایداری آب زیرزمینی دشت دهگلان در گفت وگو با خبرنگاران با اشاره به بی توجهی نسبت به ناپایداری آب زیرزمینی دشت دهگلان، گفت: زنگ خطر فروچاله و فرونشست در این آبخوان از چند سال قبل به صدا درآمده است؛ چرا که تنها یک درصد از آبخوان دهگلان در پایداری کامل قرار گرفته است.

وی، نبود برنامه ریزی یکپارچه برای مدیریت توأمان آب، خاک و کشاورزی را به بمبی تشبیه کرد که در سال های آینده صدا و اثرات مخرب خود را نشان می دهد، اظهار کرد: آب زیرزمینی در استان کردستان و بسیاری از نقاط مشابه در ایران عامل امنیت غذایی است؛ چرا که بدون آب کشور در تامین مواد غذایی در مضیقه خواهد بود.

بهرامی یادآور شد: تنها غذا نیست که به آب نیاز دارد، بلکه تعادل اکوسیستم و حفظ محیط جاندار و حتی محیط بی جان هم به آب نیازمند هستند، اما تا به امروز که به این نقطه فاجعه بار در آب زیرزمینی رسیده ایم، فقط این منابع را از دیدگاه کشاورزی بررسی کرده ایم. باید اذعان داشت اثرات زیست محیطی و مهندسی کاهش افت سطح آب زیرزمینی بسیار خزنده تر و مهلک تر از خشک شدن چاه های نیمه عمیق است.

عضو هیات علمی دانشگاه کردستان با تاکید بر اینکه مخاطرات فروچاله و فرونشست زمین هنوز در کشور آن چنان که باید و شاید جدی گرفته نشده است، ادامه داد: فرو چاله ها هنوز کس یا کسانی را نبلعیده و اخباری از آوار شدن خانه بر سر مردم ناشی از فرو نشست و تراکم آبخوان ها گزارش نشده است، ولی آب زیرزمینی رفتاری مهندسی و تبعات زیست محیطی گسترده ای دارد و باید به همه جوانب آن همزمان رسیدگی شود که در این جهت نیازمند برنامه ریزی هستیم.

وی با اشاره به شرایط فرونشست دشت دهگلان، گفت: از چند روز گذشته در دشت دهگلان بارندگی شروع شده است، من و همکارانم با چشمان خود دیدیم که در عین گل و لای و غرقاب بودن زمین و در حاشیه فروچاله شانوره چگونه آب پاش های مزارع روشن بود و آب های زیرزمینی عملاً برای آبیاری زمینی که در غرقاب بود استخراج می شد!

بهرامی با بیان اینکه این عمل را چگونه می توان توجیه کرد؟ ادامه داد: ما فراتر از قانون و مقررات بازدارنده، به اخلاق و ترویج آن نیازمندیم، ما باید نگاه مان را به آب های زیر زمینی عوض کنیم.

عضو هیات علمی دانشگاه کردستان تهیه نقشه پایداری آب زیرزمینی دشت دهگلان را حاصل یک کار مشترک تیمی در گروه عمران دانشگاه کردستان بدون هیچ گونه گرنت یا پژوهانه دانست و یادآور شد: این مطالعات که صرفا با هزینه شخصی انجام شد، به نتایج مطلوبی منجر شد، به گونه ای که مقاله آن در دست انتشار در یکی از ژورنال های معتبر علمی جهان است.

بهرامی با بیان اینکه این دستاورد می تواند الگویی برای فعالیت های مشابه باشد، ابراز امیدواری کرد که برنامه ریزان و تصمیم گیران با حمایت از پژوهش های کاربردی راه رسیدن به دانش عمیق تر و عملیاتی تر در منابع آب زیرزمینی را تسهیل کنند.

این محقق با اشاره به نتایج این تحقیق، توضیح داد: نتایج به دست آمده نشان داد که تنها یک درصد از آبخوان دهگلان در پایداری کامل قرار گرفته است. فروچاله شانوره اعلان آشکاری است که نشان می دهد دشت دهگلان در معرض ناپایداری قرار گرفته است و اگر این رخداد ادامه یابد، سایر بخش های آبخوان هم که فعلاً در حالت بینابینی و نیمه پایدار قرار دارند، به زودی ناپایدار می شوند.

وی افزود: از دیگر نتایج این مطالعات آن است که در این آبخوان 41 درصد مساحت در حالت نیمه پایدار، 33 درصد در حالت ناپایدار و 25 درصد در حالت پایداری شکننده ای قرار گرفته است که در صورت عدم رعایت اصول حفاظت از منابع آب زیرزمینی به زودی این بخش هم به سمت ناپایداری پیش می رود. اگر بخواهیم واقع بین باشیم، باید بگوییم بیش از 70 درصد مساحت این آبخوان شرایط خوبی ندارد.

این عضو هیات علمی دانشگاه کردستان افزود: افت سطح آب زیرزمینی در این منطقه به طور میانه 37 متر بوده که به شکل نقطه ای این میزان تا 80 متر هم می رسد، ضمن آنکه بسیاری از چاه های نیمه عمیق خشک شدند و برای استخراج آب، کف شکنی شده است و اگر با این فرایند ادامه یابد، باید منتظر توسعه نواحی بحرانی در سرتاسر دشت دهگلان باشیم.

بهرامی با بیان اینکه پیامدهای فرونشست و فروچاله می تواند غیرقابل کنترل شود، اظهار کرد: ما هنوز در آبخوان دهگلان جا برای کار داریم و می توانیم با تغییر الگوی کشت یا کنترل بهره برداری با ایجاد اشتغال مولد و کشت محصولات کم آب بر و همچنین با تغییر دیدگاه کشاورزان نسبت به آب های زیرزمینی و ترویج مدیریت آب های زیرزمینی بخش های ناپایدار را به پایداری نزدیک کنیم.

به گزارش خبرنگاران، دشت دهگلان یکی از بزرگترین دشت های کشاورزی استان کردستان بوده و قطب کشاورزی استان به شمار می رود. فرایند روبه رشد جمعیت در دهه های اخیر، توسعه اجتماعی و اقتصادی، رونق کشاورزی در منطقه و نیز توسعه صنایع میانه و کوچک در دشت دهگلان، موجب افزایش برداشت از منابع آبی زیرزمینی در این منطقه شده است.